Süt Diş Dolgusu
Çürük ya da kırık gibi nedenlerle kaybedilen diş dokusunu restore ederek, dişin mevcut ağrısını geçirmeyi, fonksiyonu ve kaybedilen estetik görüntüyü yeniden kazandırmayı amaçlayan tedavi yöntemidir. Bu işlem için çocuk dolgusu olarak bilinen kompomerler kullanılabileceği gibi, kompozit dolgular da kullanılabilir. Çürük varsa temizlenir, kırık dişlerim sadece kenar düzeltmeleri yapılır. Genellikle süt dişlerinin minik çürükleri için lokal anesteziye gerek yoktur. Çocuk hasta ile hekimin uyumlu olup birlikte hareket edebildiği durumlarda, süt dişinin başlangıç seviyesindeki çürük hızlıca temizlenip, dolgusu yapılabilir. Özellikle ön diş kırıklarında anterior estetik dolgular tercih edilerek diş dokusuyla uyumlu, geçişleri belli olmayan dolgular yapılabilir.
Süt Diş Amputasyonu
İlerlemiş çürükler temizlenirken dişin pulpası açığa çıkabilir. Eğer, süt dişinin kökler bölgesindeki pulpa kısmı henüz enfekte olmamışsa amputasyon tedavisi yapılabilir. Yarım kanal tedavisini andıran bu tedavide, köklerin bulunduğu kısma denk gelen pulpa sağlıklı kabul edilir ve ilaç yardımıyla fikse edilip köklerin içindeki damar ve sinir dokusu bırakılır. Koronalde kalan pulpa kısmı ise ampute edilir (kesilip çıkartılır). Bu tedavi yönteminde lokal anestezi gereklidir. Kısmi olarak çıkarılan pulpa ve temizlenen çürük neticesinde oluşan boşluğa (kaviteye) ilgili dolgu maddeleri sırasıyla yerleştirilerek tedavi tamamlanır. Amputasyon tedavisinin yapılabilmesi için kökler arası bölgenin radyografik açıdan sağlıklı görünümde olması esastır. Aksi takdirde kanal tedavisi yapımı uygundur.
Süt Diş Kanal Tedavisi
İlerlemiş çürükler süt dişinin pulpa kısmına ulaşarak dişi enfekte edebilirler. Bu durumdaki dişlere kanal tedavisi yapmak gerekir. Ancak süt dişlerine kanal tedavisi yapılabilinmesi için kökler arası bölgede apse formasyonu gelişmemiş olması gerekmektedir. Apse oluşumu saptanırsa süt dişinin çekimi uygundur. Ancak mümkün olduğunca süt dişlerine kanal tedavisi yapılarak daimi dişler sürene kadar yerlerini korumaları amaçlanır.
Radyografik ve klinik muayene sonucunda süt dişinin kanal tedavisi yapımına uygun olduğu tespit edilmişse, lokal anestezi yapımını takiben dişin çürük kısımları temizlenerek giriş kavitesi oluşturulur. Süt dişinde kanal tedavisi yapılırken kök ucundan 2mm güvenli mesafe bırakılarak siniri alınır, eğelenir, yıkanıp dezenfekte edilir ve kurutulur. Hazırlanan kanalların içi rezorbe olabilen kanal dolgu patı ile doldurulur. Böylelikle daimi dişler sürme hareketini yaparken eriyen süt dişinin kökü ile birlikte kanal patı da eriyerek sürme hareketine bir engel oluşturmaz. Kanal tedavisinin üstü genellikle kompozit ile kapatılır ancak bazı dişlerin madde kaybı çok fazla olabilir ve dolgunun üstünü de paslanmaz çelik kuron ile kaplayarak dişi koruma altına almak zorunlu olabilir.
Kanal tedavisi ile kurtarılamayacak hale gelmiş enfekte dişlerin çekimi ve yerlerine yer tutucu yapımı gerekebilir. Süt dişlerinin köklerinde uzun süren apse ve kronik enfeksiyonlar, süt dişlerinin altında sürmeye çalışan daimi dişlerin etkilenmesine, daimi dişlerde renk ve gelişim bozukluklarına yol açabilirler.
Sabit ve Hareketli Yer Tutucular
Daimi dişlerin sürmesine henüz vakit varken, vaktinden önce çekilmek zorunda kalınan süt dişlerinin boşluğunun korunması ve alttan sürecek daimi dişlerin yer darlığı yaşamaması için yer tutucular yapılır. Yer tutucular sabit veya hareketli olabilirler. Tek diş eksikliklerinde genellikle sabit yer tutucular tercih edilirken, çoklu diş eksikliklerinde hareketli yer tutucuların yapımı uygundur. Her iki tip yer tutucunun da yapımı için ağızdan ölçü alınması gereklidir. Hareketli yer tutucular yetişkinlerin parsiyel protezlerine benzer, takıp çıkarılabilir, prova edilerek uyumlanır. Büyüme çağında olan çocukların çene gelişimleri devam ettiği için yapılan hareketli yer tutucular zaman içinde uyumsuz hale gelecektir. Bu yüzden büyüme eğrisine orantılı olacak sıklıkla kontrol randevuları ayarlanır. Bu randevularda hareketli yer tutucuların düzenlenmesi veya yenilenmesi gerekebilir. Sabit yer tutucular ise bir bant ve ona lehimli bir telden oluşur. Bant dişe yapıştırılır, bantın üzerindeki bükümlü tel ise boşluğa komşu diğer dişe yaslanmalıdır. Böylelikle boşluk mesafesi sabitlenmiş olur. Her iki yer tutucu tipinde de çocuk hastaların kırık oluşturma potansiyeli yüksektir. Kırık ya da yerinden çıkma gibi durumların tespiti halinde acilen hekime tekrar müracaat edilmesinde fayda vardır.
Paslanmaz Çelik Kuron
Aşırı madde kaybı olan dişlerde paslanmaz çelik kuron yapımı gerekli olabilir. Yapım aşamasında gerekli ise çürük temizlendikten sonra dişin dolgusu yapılır. Takiben komşu dişlerle temasın (kontağın) kaldırılması için diş prepare edilir (hazırlanır). Dişin uygun hale getirilmesinin ardından alt ve üst çeneden ölçü alınır. Paslanmaz çelik kuron alınan ölçü ve kapanışa uygun olacak şekilde laboratuarda hazırlanır. Prova edilerek ağızda uyumlanır ve dişe yapıştırılır.
Koruyucu Flor Vernik Uygulaması
Koruyucu diş hekimliği uygulamasıdır. 6 ayda bir mevcut tüm dişlere uygulanır. Kurutulmuş diş yüzeylerine tatbik edilerek dişlerin çürümeye karşı daha dirençli hale gelmesi hedeflenir. Herhangi bir ateşli enfeksiyon varlığında uygulamanın yapılması tavsiye edilmez. Uygulanan florür türüne ve markasına göre 1-4 saat boyunca bir şeyler yenmemesi tavsiye edilir. Genellikle uygulamanın yapıldığı günün akşamı, macunsuz diş fırçalanması ya da florürsüz diş macunu kullanılması önerilir.
Fissür Sealant ( Fissür Örtücü )
Dişlerde çürük oluşma riskini artıran derin fissür ve pitlerin varlığında ve/veya hastanın çürük insidansının ( çürük oluşma potansiyelinin ) yüksek olduğu durumlarda fissür sealant işlemi yapılması önerilmektedir. Çürüme riski yüksek olan diş yüzeylerinin flor salınımı yapan ya da yapmayan dolgu materyelleri ile örtülmesi, dişin üstünde bakteri ve yiyecek tutulumuna müsait derin alanların kapanıp sığlaştırılmasını sağlar. Bu uygulama ile bakterilerin tutunup ilerleyebileceği alanlar (pit ve fissürler) koruyucu dolgu mataryeli ile örtülmüş olur.
Genellikle 6 yaş dişi olarak da bilinen 1. büyük azı ( 1. molar ) dişlerine bu uygulama yapılmaktadır. Diş dizisinde en arkada bulunmaları ve yaş olarak erken bir dönemde sürmeleri nedeniyle temizlenmesi zor dişlerdir. Gerek görülürse ve hastanın ihtiyacı varsa, süt molar dişler ya da erken sürmüş 2. Molar dişler için de uygulanabilir.
Süt Diş Çekimi
Dişin kökündeki enfeksiyon tedavi edilemeyecek kadar büyükse veya dişteki çürük kökler bölgesine doğru genişlemiş ve kökleri ayıracak kadar ilerlemiş ise dişin çekilmesi gerekir. Dişin çekilmesi ile enfeksiyon kaynağı olan diş ya da kök tamamen vücuttan uzaklaştırılmış olur.
Diş kaybı istenmeyen bir durumdur, bu nedenle dişlerin dolgu veya kanal tedavisi ile tedavi edilip edilemeyeceği mutlaka değerlendirilir. Eğer dişteki enfeksiyon tedavi edilemeyecek kadar ilerlerse, enfeksiyonun daha fazla yayılmasını önlemek için dişin çekilmesi kaçınılmaz olacaktır. Çocuklarda çekimi yapılmayan enfekte süt dişleri alttan gelen daimi dişlerin gelişimine zarar verebilir. Enfeksiyon daimi dişte renk değişimine veya mine gelişim geriliğine (mine hipoplazisi) neden olabilir. Süt dişinin artık kalmış kök parçaları ise daimi dişlerin sürme hareketini engelleyebilir ya da doğrultusunu saptırabilir.
Çekim bölgesi lokal anestezi ile uyuşturulduktan sonra diş ya da kök çekilir ve kanamayı kontrol altına almak için gazlı bezle tampon yapılır. Gazlı bezin bir müddet ısırılması ile genellikle kanama durur.
Sürme Rehberliği
Kısmen yer darlığı belirlenmiş ve vaktinde değişimleri gerçekleşmeyen süt dişlerinin varlığında sürme rehberliği uygulaması gerekli olabilir. Bu tedavi yönteminde, radyografik kontrol sonrasında daimi dişlerin sürme sırasına, kök gelişimlerine ve süt dişlerinin kökü ile aralarında kalan kemik mesafesine göre süt dişlerinin uygun sıra ile çekimleri planlanır. Süt dişlerinin çekimi ile daimi dişlerin takılmadan ya da sıkışmadan ağız boşluğuna inmeleri planlanır. Bu işleme “Sürme Rehberliği” denir.
